Bir Siyaset Bilimcinin Kaleminden: Günce Tutmak Bir Direniş Biçimi midir?
Toplumun güç ilişkilerini, iktidarın dilini ve bireyin bu düzen içindeki konumunu anlamaya çalışan bir siyaset bilimci olarak, sık sık düşünürüm: “Yazmak bir eylem midir, yoksa itaatin sessiz biçimi mi?” Günce tam da bu sorunun merkezinde yer alır. Bir bireyin kendi sesini bulma, kendi politik alanını yaratma çabasıdır. Günce tutmak yalnızca kişisel bir ifade biçimi değil, aynı zamanda bir mikro-iktidar alanıdır.
Günce, bireyin toplumsal düzen içindeki yerini sorgulamasına olanak tanır. Her satır, bireyin kendi politik bilinç haritasını çıkarır. Peki, günceyi sıradan bir duygusal kayıt defterinden ayıran şey nedir? Onu siyasal bir eyleme dönüştüren hangi güçtür?
Günce Nedir? Kişisel Olandan Siyasal Olana
Günce, bireyin kendi yaşamına tanıklık ettiği, duygularını, gözlemlerini ve düşüncelerini zaman içinde kaydettiği kişisel bir metindir. Ancak siyaset bilimi açısından bakıldığında, günce yalnızca bir bireysel ifade biçimi değildir. O, aynı zamanda bir politik belgedir. Çünkü her günce, yazıldığı dönemin iktidar ilişkilerini, toplumsal normlarını ve ideolojik atmosferini yansıtır.
Bir kadının 1980’lerde yazdığı günce ile bir erkeğin 2000’lerde yazdığı günce arasında yalnızca zaman farkı yoktur; aynı zamanda bir iktidar farkı vardır. Kadınların günlüklerinde sessiz bir direniş, erkeklerin yazılarında ise stratejik bir özne inşası göze çarpar. Bu fark, toplumsal cinsiyet rollerinin siyasal temsillerine işaret eder.
İktidar ve Günce: Sessiz Alanların Siyaseti
İktidar yalnızca devletin, kurumların ya da yasaların tekelinde değildir. Foucault’nun deyimiyle, iktidar her yerdedir — çünkü her ilişkide üretilir. Günce ise bu üretimin bireysel düzeydeki izidir. Bir birey, güncesinde yazdığı her kelimeyle kendi öznelliğini kurar ve mevcut iktidar söylemine alternatif bir alan yaratır.
Örneğin, otoriter rejimlerde tutulan günceler, birer “karanlıkta yazılmış direniş bildirileri” gibidir. Sansürün hüküm sürdüğü dönemlerde insanlar kamusal alanda konuşamaz; ama özel defterlerinde kendi politik hafızalarını inşa ederler. Günce burada bir özgürlük alanına dönüşür — hem sembolik hem de pratik anlamda.
Kurumlar, Vatandaşlık ve Günce
Toplumun kurumsal yapıları bireyin davranışlarını biçimlendirir. Okul, aile, devlet ve medya; bireyin hangi kelimeleri seçeceğini, hangi duyguları bastıracağını belirler. Ancak günce, bu kurumsal disiplin alanlarının dışında kalan nadir bir öznelik biçimidir. Vatandaşın kendi kendine konuştuğu, kendi içindeki muhalefeti büyüttüğü bir alandır.
Siyasal sistemler, çoğu zaman bireyin iç sesini bastırarak işler. Günce ise bu sesi geri çağırır. Vatandaşın devlete, ideolojiye ya da toplumsal normlara karşı geliştirdiği içsel eleştirinin ilk adımıdır. Bu anlamda, günce tutmak, demokratik bilincin mikroskobik ama güçlü bir pratiğidir.
Toplumsal Cinsiyet ve Yazının Siyaseti
Erkekler tarih boyunca stratejik bir bakışla yazmışlardır: planlar, sistemler, projeler… Onların günceleri genellikle “dünyayı anlama ve yönetme” çabası taşır. Kadınların yazıları ise ilişkisellik üzerine kuruludur: bağ kurma, paylaşma, içsel dönüşüm. Bu fark, toplumun siyasal yapısındaki cinsiyet temelli iş bölümlerini yansıtır.
Bir erkek “Ben düşünüyorum, öyleyse varım” derken, bir kadın “Ben hissediyorum, öyleyse direniyorum” der. İki yaklaşım da siyasal bilinç üretir; biri stratejik, diğeri empatik. Günümüzde bu iki bakış açısı birbirine yaklaşmakta, güç odaklı siyaset yerini katılımcı demokrasinin yazınsal biçimlerine bırakmaktadır.
Günce Bir Vatandaşlık Pratiği Olarak
Günce, yalnızca bir bireysel ifade aracı değil, aynı zamanda bir vatandaşlık pratiğidir. Bireyin kendi yaşamına, kararlarına, duygularına sahip çıkma biçimidir. Yazmak, vatandaşlığın en sessiz ama en kararlı halidir. Çünkü kişi, yazarken devleti değil, kendini denetler; ideolojiyi değil, vicdanını tartar.
Demokratik toplumlarda günce, bireyin kendi özbilincini geliştirerek kamusal alana daha bilinçli katılımını sağlar. Her yazı, bir yurttaşın “ben de buradayım” deme biçimidir.
Sonuç: Günceyi Yeniden Düşünmek
Günce nedir? Sadece bir defter mi? Yoksa bireyin kendi siyasal öznesini yarattığı bir alan mı? Belki de her ikisi. Günce, bireysel tarihin siyasal tarihle kesiştiği noktadır.
Bugün dijital çağda tweetler, bloglar, videolar yeni türden günceler haline geliyor. Fakat temel soru değişmiyor: “Kendimizi yazarken, kime konuşuyoruz?”
Sevgili okuyucu, sen kendi günceni tutarken, sadece duygularını mı kaydediyorsun; yoksa bu düzenin seni nasıl biçimlendirdiğini de mi fark ediyorsun?
Belki de en siyasal eylem, sessizce yazmaya devam etmektir.